Ma się zakończyć w 2029 roku. Program Czyste Powietrze wciąż otwarty

Jak przekazał Paweł Mirowski, dotychczas 86 procent polskich gmin podpisało porozumienie z wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska i gospodarki wodnej traktujące o współpracy przy wprowadzaniu w życie programu „Czyste Powietrze”.

Jak podkreślił Mirowski, dzięki przystąpieniu do programu, gminy mają „realny wpływ na poprawę jakości powietrza na swoim terenie”. Dodał, że program cieszy się dużym zainteresowaniem, na co wpływ ma także uproszczenie procesu aplikowania o środki finansowe jak i rozliczenia zrealizowanej inwestycji.

W województwie małopolskim pilotaż dotyczący operatorów w programie „Czyste Powietrze” jest realizowany w wariancie hybrydowym. To znaczy, że WFOŚiGW w Krakowie podpisuje porozumienia o współpracy z gminami (18 z 25 dotychczas zadeklarowanych już sfinalizowano przez podpisanie stosownych umów), a ponadto planowana jest też taka współpraca z podmiotami, wyłonionymi w drodze konkursu. Umowy z tymi ostatnimi podpisane mają być już w listopadzie br. Łącznie, w modelu hybrydowym pilotażu na terenie Małopolski, wsparcie tutejszych operatorów powinno otrzymać – według wstępnych szacunków – ponad 3 tys. wnioskodawców.

Program „Czyste Powietrze” to ogólnopolski program dopłat do wymiany starych, nieefektywnych źródeł ciepła na paliwo stałe, tak zwanych kopciuchów, na nowoczesne spełniające wyśrubowane normy oraz dopłat na termomodernizację domów jednorodzinnych. Jest skierowany do właścicieli bądź współwłaścicieli jednorodzinnych budynków mieszkalnych lub wydzielonych w takich budynkach lokali z założoną księgą wieczystą.

Dotacja może wynieść do 66 000 zł dla podstawowego poziomu dofinansowania, 99 000 dla podwyższonego i 135 000 dla najwyższego poziomu dofinansowania. Celem programu jest poprawa efektywności energetycznej ponad 3 mln sztuk źródeł ciepła

Długofalowym efektem wprowadzenia programu ma być ograniczenie zjawiska tzw. niskiej emisji, której następstwem jest smog. Od stycznia wprowadzono również możliwość złożenia wniosku o przeprowadzenie termomodernizacji domu dla osób, które wcześniej otrzymały dofinansowanie na wymianę kotła. Jest to krok mający zachęcić beneficjentów programu do „poszerzenia inwestycji w zwiększenie efektywności energetycznej”.

Pierwsza edycja programu została uruchomiona w roku 2018, planowo ma zakończyć się w 2029 roku Umowy mają być podpisywane do końca roku 2027, a środki wypłacane do końca września 2029. Zaplanowany budżet programu to 103 mld. złotych. Na początku lipca zarząd Narodowego Funduszu wyraził zgodę na finansowanie punktów konsultacyjno-informacyjnych w kolejnym roku obowiązywania zachęt dla gmin. Określono też zasady pokrywania kosztów ponoszonych przez gminę oraz wzór aneksów do porozumień już zawartych.

Wiceprezes Mirowski wyjaśnił, że w nowym wzorze porozumienia dotyczącego realizacji programu znalazły się zapisy dotyczące wynagrodzenia za pomoc w wypełnianiu wniosku o płatność. W ramach umów z samorządem gminy otrzymują po 150 złotych za każdy złożony przez mieszkańca wniosek dotyczący podwyższonego lub najwyższego poziomu dofinansowania.

Za wniosek o podstawowy poziom dofinansowania inwestycji gmina otrzyma 50 złotych. Wiceprezes WFOŚiGW dodał, że gmina otrzyma również 25 zł, jeśli pracownik samorządu poinformuje  wnioskodawcę o możliwości złożenia wniosku o dofinansowanie na częściową spłatę kapitału kredytu w banku, który przystąpił do programu.

Promowane są także gminy najbardziej aktywne. Wśród samorządów, na terenie których zostanie przyjęte najwięcej wniosków o dotację – czyli takich które mają aktywnych i świadomych mieszkańców, rozdysponowane zostaną dodatkowe środki z puli o łącznej wysokości 25 mln złotych. O przyznaniu dotacji zadecyduje tworzony ranking najbardziej aktywnych gmin.

31 grudnia 2023 roku upływa termin dla gmin, które pragną zawrzeć porozumienie lub aneks do niego już na nowych zasadach. Jak powiedział: „Odrębne porozumienia przygotowane zostaną dla gmin, które włączą się od 2023 r. w pilotaże dotyczące wsparcia operacyjnego potencjalnych beneficjentów w drugiej i trzeciej części programu (dedykowanej dla najbardziej potrzebujących - PAP) i przyjmą role tzw. operatorów programu Czyste Powietrze. Porozumienia będą zawierane przez chętne gminy z terenu woj. małopolskiego i woj. świętokrzyskiego”.

Operatorzy programu mają towarzyszyć klientom na każdym poziomie zaangażowania – począwszy od informacji o zaletach programu Czyste Powietrze, poprzez pomoc przy wypełnianiu i składaniu wniosku, wsparcie w procesie inwestycyjnego dofinansowania i - finalnie - pomóc w rozliczaniu realizowanego projektu.

Projekt był krytykowany przez Najwyższą Izbę Kontroli, która oszacowała, że osiągnięcie pożądanych efektów zajmie co najmniej o cztery lata dłużej. Niż planowany czas trwania programu. Jak wynika z danych Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków w Polsce do wymiany pozostaje prawie 3 mln nieefektywnych pieców które walnie przykładają się do zanieczyszczenia powietrza. Oznacza to, że do zakończenia programu uda się pozbyć zaledwie 1.15 miliona” kopciuchów”

Nie dziwi więc chęć administracji centralnej do przyśpieszenia tempa wymian starych źródeł ciepła. (Tomasz Dzbeński/ISW) Fot. WFOŚiGW

Źródła:

• https://www.gov.pl/web/gov/skorzystaj-z-programu-czyste-powietrze
• https://czystepowietrze.gov.pl/sa-kolejni-operatorzy-programu-czyste-powietrze-to-29-gmin-z-wojewodztwa-swietokrzyskiego/