Kultura ludowa Górali Nadpopradzkich. Książka walczy o Nagrodę Kumora

Publikacja jest naukową monografią wieloautorską, wydaną przez wydawnictwo Centralnego Ośrodka Turystyki Górskiej PTTK w Krakowie, pod redakcją naukową dr Katarzyny Ceklarz i Joanny Hołdy. Jest to już 9 tom z serii pt. „Kultura ludowa górali”, obejmującej opracowania monograficzne kultury ludowej poszczególnych grup góralskich na terenie Polski. Przy okazji warto dodać, że w 2018 r. ukazał się tom pt. „Kultura ludowa Górali Sądeckich” (red. K. Ceklarz, M. Kroh).

Rzeczony tom jest więc konsekwentną kontynuacją serii, zmierzającą do uzyskania całościowego obrazu kultury ludowej na terenach zamieszkałych przez ludność góralską, w tym także Ziemi Sądeckiej. Dla Górali Nadpopradzkich (zwanych także Góralami Czarnymi) jest to pierwsze w historii piśmiennictwa etnograficznego opracowanie monograficzne, bazujące głównie na materiałach archiwalnych oraz badaniach terenowych.

Podobnie jak wcześniejsze tomy tak i ten został przez redaktorki: dr Katarzynę Ceklarz etnografkę i socjolożkę, wykładowczynie PPUZ w Nowym Targu oraz Joanne Hołdę kustosza działu etnograficznego Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu, skonstruowany klasycznie. W ramach 20 rozdziałów opracowano zagadnienia z kultury materialnej i duchowej Górali Nadpopradzkich.

Monografie otwierają dwa teksty wprowadzające: rys geograficzno-historyczny oraz teoretyczne rozważana na temat Górali Nadpopradzkich. Poszczególne rozdziały poświęcone zostały między innymi rolnictwo i hodowli, użytkowaniu lasów, tradycjom pasterskim Nadpopradzia, budownictwu drewnianemu, strojom ludowym, architekturze sakralnej i folklorowi. 

Jak czytamy w uzasadnieniu zgłoszenia do konkursu, wielką zaletą tomu jest spora ilość archiwalnych fotografii, wybranych przez autorów i redakcję z zasobów archiwum Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu, Muzeum Etnograficznego im. S,. Udzieli w Krakowie, PAN i PAU w Krakowie, Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Krakowie i Nowym Sączu.

Kolejną zaleta jest „dodatek” (tom II), w którym zamieszczono tłumaczone z łaciny teksty lustracji starostwa sadeckiego z 1569 i 1627-1629 r.; wykaz osób zajmujących się rzemiosłem i przemysłem w dolinie Popradu w XIX, XX i XXI w., oraz wykaz bibliograficzny.

Podsumowując, prezentowana monografia jest ukoronowaniem wieloletniej pracy badawczej, muzealniczej i etnologicznej zaangażowanych w jej powstanie etnologów, antropologów kultury, historyków sztuki i muzealników-profesjonalistów. Ukazuje zróżnicowanie kulturowe regionu, bogactwo dziedzictwa kulturowego, oraz pozwala na jego gruntowne poznanie.

Przyjęta przez wydawcę i rektorki formuła umożliwia wygodne korzystanie z zawartości opasłej pracy, liczącej ponad 800 stron. Indeks nazwisk, obszerna bibliografia podzielona na poszczególne działy oraz mapa regionu dopełniają opracowanie, dając możliwość do dalszych, samodzielnych badań podejmowanych przez potencjalnych czytelników. Dla osób pragnących zapoznać się z przeszłością doliny Popradu jest idealnym kompendium wiedzy.

Książka została zgłoszona do konkursu o Nagrodę im. ks. prof. Bolesława Kumora przez Katarzynę Ceklarz. Książka została wydana po raz pierwszy w 2021 roku. Oprawa miękka.