Ceremonia pamięci na sądeckim kirkucie przy ul. Rybackiej [FILM, ZDJĘCIA]

Ceremonia pamięci, obywająca się na sądeckim kirkucie przy ul. Rybackiej była zarówno dla mieszkańców miasta, którzy na nią przybyli, jak i dla potomków sądeckich Żydów wyjątkowy wymiar i znaczenie. Sądecki Kirkut był w latach 1940 – 1945 miejscem masowych egzekucji zarówno ludności żydowskiej jak i chrześcijańskiej.

Ofiary te upamiętnia pomnik usytuowany w centralnej części cmentarza. Jest to miejsce egzekucji, także masowych dokonywanych przez hitlerowców na ludności żydowskiej miasta i okolicy, również na Polakach. Pomnik-obelisk odsłonięto 18 czerwca 1959 roku. Znajduje się na nim napis "Ofiarom hitlerowskiego barbarzyństwa i bohaterom walki o wolność narodu polskiego 1939-1945 r."

To właśnie przy nim zgromadzili się w czwartkowe popołudnie mieszkańcy Nowego Sącza i potomkowie ocalałych sądeckich Żydów. Los rzucił ich w różne strony świata.

Warto wiedzieć, że na terenie sądeckiego kirkutu łącznie zginęło 2200 Żydów i 300 Polaków.

- Stoimy na cmentarzu żydowskim – miejscu, w które w czasie wojny, wsiąkło wiele krwi. Za dużo krwi – mówił do zebranych Łukasz Połomski z Sądeckiego Sztetla. – Podczas niemieckiej okupacji zamordowano tutaj niemal dwa tysiące ludzi – Żydów, ale też osób innej narodowości. Dziś pozostają nam w tym miejscu pamięć, łzy i wspomnienie. Niech przemówią świadkowie…

Po tym zostały odczytane spisane relacje naocznych świadków tych tragicznych chwil. Takich relacji zostało przytoczonych kilka. Relacji wstrząsających, niezwykle bolesnych dla potomków sądeckich Żydów. Po policzkach niejednego z nich popłynęły łzy. Potem został odmówiony Kadisz (żydowska modlitwa za zmarłych).

Pod pomnikiem zapłonęły znicze pamięci.

Uczestnicy ceremonii pamięci na żydowskim Kirkucie mogli wejść do ohelu, odnowionego w latach powojennych, w którym znajdują się macewy zmarłych z dynastii chasydzkiej z Nowego Sącza (Santz).  Warto wspomnieć, że na cmentarzu przy ul. Rybackiej znajduje się grób sławnego cadyka Chaima Halbersztama (zm. w 1875 r.) potomka wybitnych rabinów Aszkenazych.  Do grobu sławnego cadyka co roku pielgrzymują Żydzie z całego świata, by oddać mu cześć.

Kirkut przy ul. Rybackiej w Nowym Sączu został założony w drugiej połowie XIX w, poszerzony w 1926 r. Na kilkuset zachowanych do dziś nagrobkach można znaleźć inskrypcje w języku hebrajskim, jidysz i po polsku.). Obecny układ macew powstał po 1945 r.

W czasie II Wojny Światowej cmentarz ten został zdewastowany przez Niemców. Część macew została użyta do brukowania sądeckich ulic.

Ceremonia pamięci, wpisała się w obchody związane z otwarciem w niedzielę (28 sierpnia) Skweru Pamięci przy ul. Tymowskiego. Uroczystość rozpoczyna się o godz. 16.

Kolejne uroczystości wpisujące się w te obchody:

26 sierpnia godz. 16 – spotkanie z ocaloną z Holokaustu Sarą Melzer w Sądeckiej Bibliotece Publicznej,
27 sierpnia godz. 19 – Koncert muzyki żydowskiej w wykonaniu Izabeli Szafrańskiej wraz z zespołem w Miejskim Ośrodku Kultury,
28 sierpnia godz. 11 – sądecką premierę filmu „Ukos światła” w MCK Sokół. Nowy Sącz pamięta!

[email protected], fot. IM.