Gościec stawowy – przyczyny, objawy, leczenie

Gościec stawowy to najczęściej występująca choroba autoimmunologiczna. Związana jest z niewłaściwym funkcjonowaniem układu odpornościowego. Organizm z jakichś powodów zaczyna wytwarzać przeciwciała przeciwko własnym, do tej pory tolerowanym komórkom. Doprowadza to do wysięku w stawie, co powoli niszczy chrząstkę stawową. Choroba dotyczy zarówno dorosłych, jak i dzieci.

Częściej dotyka kobiety, zwłaszcza między 40. a 50. rokiem życia. Jest on główną przyczyną niepełnosprawności, dlatego szybkie rozpoznanie i leczenie jest niezbędne w walce z postępującym inwalidztwem. Jej leczenie jest bardzo trudne. Zmiany dotyczą przede wszystkim narządu ruchu, ale mogą również obejmować narządy wewnętrzne (najczęściej nerki, opłucną, osierdzie). Choroba cechuje się przewlekłym przebiegiem z okresami zaostrzeń zmian chorobowych (rzuty) oraz ich wyciszeniem (remisje) i trwa przez całe życie. 

Gościec – przyczyny

Dokładne przyczyny gośćca stawowego nie są znane. Wiadomo jedynie, że układ odpornościowy atakuje własne tkanki, których nie rozpoznaje jako swoich, co z kolei prowadzi do stanów zapalnych. Istnieją jednak czynniki, które sprzyjają powstawaniu tej choroby. Są to:

• czynniki genetyczne,
• przeciążenia statyczno-dynamiczne narządu ruchu,
• często pojawiające się infekcje wirusowe lub bakteryjne,
• choroby (łuszczycowe zapalenie stawów, toczeń, dna moczanowa),
• niewłaściwa długość kości,
• nieodpowiedni kształt kości,
• przebywanie w wilgotnym i chłodnym klimacie przez dłuższy czas,
• palenie tytoniu,
• stresujący tryb życia.

Jak objawia się gościec stawowy?

Pierwsze objawy RZS pojawiają się nagle i dotyczą najbardziej obciążanych pracą lub wysiłkiem fizycznym stawów. Czasem choroba rozwija się podstępnie, bezobjawowo.

Proces zapalny dotyka najpierw błonę maziową stawów – dochodzi do jej obrzęku i pogrubienia, następnie zapalenie pojawia się w torebce stawowej i innych tkankach okołostawowych. Na powierzchni chrząstki gromadzą się też enzymy, które ją niszczą, powodując nadżerki i narośla kostne na powierzchniach stawowych. Dochodzi do zniekształcenia stawów, ograniczenia ruchomości, a nawet całkowitego zesztywnienia.

Charakterystyczne objawy związane są z symetrycznym bólem i obrzękiem stawów. Najczęściej zajęte bywają drobne stawy rąk (środręczno-paliczkowe oraz międzypaliczkowe bliższe), stawy nadgarstkowe i środstopno-paliczkowe. Duże stawy (kolanowy, barkowy) rzadziej zostają dotknięte procesem zapalnym.

Typowa jest także sztywność poranna trwająca około godziny. Objaw ten polega na niemożności poruszania się i wykonywania podstawowych czynności, takich jak ubranie się czy skorzystanie z toalety. Chory często zgłasza przewlekle występujące stany podgorączkowe, utratę apetytu, niezamierzony spadek masy ciała, bóle mięśniowe czy przewlekłe zmęczenie. 

W przypadku gośćca objawy bywają bardziej nasilone w godzinach porannych. Warto wybrać się do lekarza rodzinnego, jeśli od dłuższego czasu (około roku) męczą nas bóle stawów rąk lub jeśli zauważamy pojawiającą się sztywność mięśniową po przebudzeniu się. Osoby, u których rozwija się gościec, mogą mieć problemy z zaciśnięciem dłoni w pięść.

Jak leczyć reumatodalne zapalenie stawów?

Zaleca się zbadanie wszystkich stawów. Potwierdzeniem obecności reumatoidalnego zapalenia stawów jest zajęcie symetrycznych stawów, obecność czynnika reumatoidalnego oraz wysoki poziom stężenia białka CRP oraz OB. Dlatego badania laboratoryjne są konieczne. Zdjęcie RTG potwierdzi co najwyżej zmiany degeneracyjne stawów, zwężenie szpar stawowych, nadżerki na powierzchniach stawowych oraz ich deformacje.

Zobacz też: Sześć sposobów jak uniknąć grzybicy skóry. A jak leczyć grzybicze zmiany skórne?

Niestety, do dziś nie ma skutecznego lekarstwa na choroby reumatyczne. Istotna jest jednak wczesna diagnoza i odpowiednie, szybkie leczenie objawowe, aby chorzy mogli zachować sprawność jak najdłużej. Leczenie gośćca jest kompleksowe i składa się z:

• farmakoterapii – ma na celu łagodzenie objawów, spowolnienie rozwoju choroby oraz ograniczenie liczby powikłań; obejmuje leki modyfikujące przebieg choroby (np. sole złota, metotreksat, leflunomid), leki przeciwbólowe i przeciwzapalne (niesteroidowe leki przeciwzapalne, glikokortykosteroidy), leki wytwarzane z naturalnych kopalin leczniczych (woda siarczkowa, borowina) oraz leki biologiczne;
• rehabilitacji – obejmuje zabiegi fizykalne, ćwiczenia lecznicze oraz metody specjalne; ważna jest również rehabilitacja w ramach lecznictwa uzdrowiskowego w sanatoriach;
• zmiany stylu życia – należy oszczędzać chore stawy i nie podejmować dużych wysiłków fizycznych, stosować zdrową dietę (kwasy tłuszczowe omega 3, preparaty z kolagenem), zadbać o warunki, w których przebywamy (powinno być ciepło i sucho).

Zdjęcie: www.freepik.com