Miażdżyca może prowadzić do zawału i udaru. Jakie są objawy miażdżycy?

Współczesne tempo życia sprawia, że wiele osób sięga po fast foody oraz żywność wysoko przetworzoną, spożywa duże ilości kawy i herbaty, nie wysypia się, nie regeneruje odpowiednio organizmu, ma za mało ruchu, żyje w ciągłym stresie. Jeśli dołożyć do tego i inne choroby przewlekłe, otrzymamy idealne warunki do rozwoju miażdżycy. 
Miażdżyca zaliczana jest do chorób przewlekłych, dotyczących całego organizmu. Rozwija się przez lata, systematycznie obniżając sprawność i doprowadzając do chorób niedokrwiennych różnych narządów i układów. Według statystyk jest najczęstszą przyczyną zgonów w Polsce i skraca życie o ok. 12 lat. 

Czym jest miażdżyca?

Miażdżyca to choroba tętnic polegająca na stopniowym zwężaniu się ich światła, co prowadzi do ich zamknięcia. Przyczyną zwężania się tętnic jest blaszka miażdżycowa zbudowania głównie z cholesterolu, która wyrasta ze ściany tętnic i prowadzi do zmniejszenia przepływu krwi, która nie dociera w odpowiednich ilościach do pewnych narządów, prowadząc do ich niedotlenienia. Miażdżyca dotyczy zazwyczaj tętnic zaopatrujących w krew serce, mózg i nogi. Zaawansowana choroba może prowadzić nawet do zawału serca lub udaru mózgu.  

Objawy miażdżycy

Miażdżyca długo może przebiegać bezobjawowo. Symptomy rozwijają się w zależności od tego, która tętnica jest zwężona i jak bardzo jest zwężona.
Miażdżyca sama w sobie nie boli. Objawy pojawiają się, gdy dochodzi do niedotlenienia konkretnych narządów. Jeśli miażdżyca dotyczy jednej z tętnic wieńcowych, które zaopatrują w krew serce, to może pojawić się ból wieńcowy występujący po wysiłku i ustępujący po krótkim odpoczynku. W skrajnych przypadkach, gdy blaszka miażdżycowa pęknie, powstaje zakrzep, w wyniku czego dochodzi do martwicy serca, czyli do zawału.

Jeśli miażdżyca rozwija się w tętnicy zaopatrującej w krew kończynę dolną, to może pojawić się ból mięśni podudzia (łydek) występujący w czasie marszu. Ból ustępuje zazwyczaj po zaprzestaniu aktywności lub krótkim odpoczynku. To objaw, który nazywany jest chromaniem przestankowym.

Miażdżyca może również rozwijać się w tętnicach zaopatrujących w krew mózg, czyli tętnicach szyjnych i kręgowych. Zwężenie którejś z tętnic skutkuje niedokrwieniem mózgu i objawia się dezorientacją, zawrotami głowy, a także przejściowym niedowładem. W wyniku niedokrwienia może dojść do udaru niedokrwiennego mózgu.

Objawami miażdżycy mogą być:

• ból, np. ból w klatce piersiowej przy chorobie wieńcowej, ból nóg, stóp i rąk,
• duszność,
• chromanie przestankowe (ból łydki podczas energicznego chodu, który ustaje po zatrzymaniu się),
• impotencja,
• dezorientacja, niedowład, zawroty głowy (gdy miażdżyca dotyczy tętnic mózgowych),
• rzadko zdarzają się zmiany skórne w postaci zgrubień, np. w okolicy powiek.

Jakie są przyczyny miażdżycy?

Na rozwój miażdżycy wpływa wiele czynników. Ryzyko zachorowania rośnie u mężczyzn po 45. roku życia oraz u kobiet po menopauzie. Właśnie w tym czasie zaczynamy obserwować u siebie objawy chorób, które mogą mieć związek z narastającymi zmianami miażdżycowymi. U wielu pacjentów o rozwoju choroby decydują predyspozycje genetyczne, jednak w znakomitej większości przypadków wpływ mają złe przyzwyczajenia i niezdrowe nawyki żywieniowe:

• nadciśnienie tętnicze krwi,
• hiperlipidemia,
• podwyższone stężenie "złego cholesterolu" i trójglicerydów,
• cukrzyca,
• nadwaga i otyłość,
• brak aktywności fizycznej,
• narażenie na chroniczny stres,
• nadmiar węglowodanów w diecie,
• nadmierne spożywanie tłuszczów nasyconych (zwierzęcych) i tłuszczów trans (utwardzonych tłuszczów roślinnych),
• palenie papierosów,
• niedobór estrogenów (po menopauzie).

Wiele z tych czynników występuje jednocześnie, co przyczynia się do uszkodzenia śródbłonka naczyń krwionośnych i powstania stanu zapalnego. Początkowo w tych miejscach będą odkładać się lipidy w postaci pasm tłuszczowych, które z czasem przekształcą się w blaszkę miażdżycową. Na dalszych etapach choroby blaszka miażdżycowa będzie się rozrastać, co zwiększa jej niestabilność i ryzyko pęknięcia. Zmiana stylu życia i wyeliminowanie większości modyfikowalnych czynników ryzyka może znacząco spowolnić lub nawet zapobiec rozwojowi choroby.

Metody leczenia miażdżycy

Miażdżyca jest chorobą nieuleczalną, przewlekłą i postępującą. Dlatego tak ważne jest zapobieganie jej rozwojowi poprzez wykonywanie regularnych badań, utrzymywanie odpowiedniej masy ciała, stosowanie właściwej diety i wysiłku fizycznego, niepalenie tytoniu i leczenie czynników ryzyka, które mogą przyczyniać się do rozwoju choroby.
Gdy miażdżyca się już rozwinie, zaleca się zintensyfikowanie działań mających na celu spowolnienie jej rozwoju, w tym stosowanie odpowiedniej diety i wdrożenie aktywności fizycznej. W wielu przypadkach stosuje się także leczenie spowalniające proces miażdżycowy, polegające na podawaniu statyn i inhibitorów konwertazy angiotensyny (ACE inhibitory) oraz leków poprawiających ukrwienie narządów.

U chorych, u których miażdżyca jest zaawansowana, wykonuje się zabiegi przywracające przepływ krwi do narządów. Polega to na mechanicznym poszerzaniu tętnic lub tworzeniu pewnego rodzaju „obwodnic”. 

Jeżeli zmiany miażdżycowe są zaawansowane, konieczne może się okazać leczenie operacyjne. Wykonuje się m.in. zabiegi balonikowania, zakładanie stentów lub by passów.
Żadna farmakoterapia lub zabiegi nie przyniosą trwałej poprawy, jeżeli nie zmienimy szkodliwych dla naszego zdrowia nawyków. 

Czy miażdżycy można zapobiegać?

Ze względu na to, że miażdżyca jest chorobą niezwykle podstępną, a objawy miażdżycy mogą pojawić się dopiero po kilku latach, ogromne znaczenie ma profilaktyka tej choroby. Odpowiedni sposób odżywiania się umożliwia obniżenie poziomu cholesterolu LDL o 5-10%. Zaleca się:

• ograniczenie spożycia tłuszczów, szczególnie tłuszczów nasyconych i tłuszczów trans, które podnoszą poziom cholesterolu LDL, a jednocześnie obniżają stężenie frakcji HDL,
• mniejsze spożywanie węglowodanów i spożywanie w ich miejsce dobrej jakości nienasyconych kwasów tłuszczowych,
• większa podaż produktów bogatych w błonnik,
• redukcję nadmiernej masy ciała,
• rezygnację lub co najmniej ograniczenie używek - od dawna wiadomo, że palenie tytoniu istotnie zwiększa ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych,
• regularną aktywność fizyczną.