Nadciśnienie tętnicze – skąd się bierze i jak je leczyć?

Nadciśnienie tętnicze to dolegliwość charakteryzująca się wysokim ciśnieniem krwi. O nadciśnieniu możemy mówić wówczas kiedy wartość ciśnienia skurczowego przekracza 140 mmHg, zaś wartość ciśnienia rozkurczowego przekracza 90mmHg. Ta najczęściej występująca przewlekła choroba układu krwionośnego przez dekady kojarzona była z przypadłościami osób starszych.

Jak wynika z danych Światowej Organizacji Zdrowia, nadciśnienie dotyczy nawet co trzeciego dorosłego mieszkańca globu. Tylko w Polsce choruje na nie – często o tym nawet nie wiedząc – nawet ok. 10 mln osób. Na przestrzeni ostatnich lat liczba chorych rośnie lawinowo. Najpowszechniejszą przyczyną jest niezdrowy styl życia. Mowa o czynnikach takich jak: nadwaga, nadmierne spożywanie soli i tłuszczów nasyconych, palenie papierosów oraz częste spożywanie alkoholu.

Przyczyny nadciśnienia tętniczego

Serce jest najważniejszym organem w naszym organizmie. Niezależnie od tego co robimy: odpoczywamy, biegamy, ono bije i pompuje krew przez całe nasze życie. 
Tłoczona przez mięsień sercowy krew dostarcza tętnicami niezbędne organizmowi do prawidłowego działania tlen i składniki odżywcze. Gdy prawidłowy mechanizm zostaje zachwiany, np. serce zaczyna pompować więcej krwi lub tętnice tracą swoją elastyczność i sprężystość, może dojść do niebezpiecznego wzrostu naporu krwi na ścianki naczyń krwionośnych, co prowadzi do nadciśnienia tętniczego.

Ciężko ustalić, co jest przyczyną powstawania pierwotnego nadciśnienia tętniczego, ponieważ na wystąpienie tej przypadłości wpływają różne czynniki. U większości chorych pojawia się ono samoistnie. Ma to związek z predyspozycjami genetycznymi. Choroba może być również konsekwencją nieodpowiedniego trybu życia (prowadzącego do otyłości) i braku aktywności fizycznej. 

Inne przyczyny nadciśnienia tętniczego to choroby nerek, tarczycy, przytarczyc oraz nadnerczy, a także naczyń krwionośnych. 

Objawy nadciśnienia

Choć wysokie ciśnienie krwi czasami nie daje żadnych objawów i pacjenci przeważnie dowiadują się o problemie przy okazji przypadkowego badania, jest kilka symptomów, które powinny zaniepokoić.

Wśród objawów nadciśnienia wymienia się:

• częste bóle głowy (w części potylicznej, nierzadko mylone z przewlekłymi bólami głowy lub z bólami od kręgosłupa),
• bezsenność,
• nudności,
• krwotoki z nosa,
• zawroty głowy,
• zaburzenia nastroju,
• problemy z koncentracją,
• kołatanie serca.

Gdy zauważymy któryś z tych objawów u siebie, konieczny jest kontrolny pomiar ciśnienia krwi. Można to zrobić w poradni lekarza rodzinnego, ale również „domowym” ciśnieniomierzem (sprzęt do kupienia w aptekach). Prawidłowe ciśnienie krwi u dorosłego człowieka powinno wynosić 120/80 mmHg.

Dlaczego nadciśnienie jest groźne?

Przede wszystkim problemem jest brak objawów. Może więc dojść do sytuacji, w której chory nie zdaje sobie sprawy z ryzyka, które towarzyszy mu każdego dnia. Tymczasem każdy zaawansowany wysiłek fizyczny – choć nie tylko on – przekłada się na potencjalną możliwość wylewu lub długotrwałych problemów zdrowotnych.

Główną konsekwencją nadciśnienia w dalszej perspektywie może być zawał serca. To pierwsze skojarzenie w przypadku problemów z prawidłowym przepływem krwi. Warto jednak pamiętać, że konsekwencje nie muszą ograniczać się wyłącznie do niego. Naturalną konsekwencją nadciśnienia krwi jest postępująca miażdżyca. Niemniej groźne jest niewydolność nerek. Bardzo groźnym następstwem bywa udar oraz mniej lub bardziej zaawansowane urazy wzroku.

Wysokie ciśnienie krwi sprawia, że wywiera ona zdecydowanie większy niż standardowy nacisk na ściany tętnic. W ten sposób doprowadza konsekwentnie do ich osłabiania. To pierwszy krok do tego, by zwiększyć ryzyko zablokowania tętnicy przez miażdżycę.

Diagnostyka nadciśnienia tętniczego

Lekarz rozpoznaje nadciśnienie tętnicze, gdy podczas 2 osobnych wizyt stwierdzi u pacjenta podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi równe lub przekraczające 140/90 mmHg. Podobną diagnozę może postawić, po jednokrotnym  pomiarze wykonanym za pomocą ciśnieniomierza w którym stwierdzi wysokie ciśnienie tętnicze przekraczające 160/110 mmHg.
U wszystkich osób cierpiących na nadciśnienie tętnicze zaleca się wykonanie następujących badań laboratoryjnych krwi:

• morfologii,
• poziomu glukozy na czczo,
• profilu lipidowego (lipidogramu),
• parametrów funkcji nerek – kreatyniny wraz z wyliczeniem GFR ,
• TSH,
• kwasu moczowego,
• prób wątrobowych,
• elektrolitów
• oraz badania ogólnego moczu.

Wyniki umożliwiają wykrycie przyczyn nadciśnienia tętniczego, obecności powikłań, a także dopasowanie odpowiedniego leczenia obniżającego ciśnienie do stopnia wydolności narządów. 

Jak leczyć nadciśnienie tętnicze?

W sytuacji, gdy wysokie ciśnienie będzie się utrzymywało przez kilka tygodni, należy skonsultować się z lekarzem. Ten poprzez dalsze badania stwierdzi, czy rzeczywiście mamy do czynienia z chorobą. Skuteczna terapia to połączenie zmiany stylu życia ze stosowaniem leków obniżających ciśnienie krwi. Konieczne będzie m.in. utrzymanie lub zrzucenie wagi oraz zmiana diety na bardziej racjonalną. Zalecane jest jedzenie większej ilości warzyw i owoców (zwłaszcza świeżych), produktów pełnoziarnistych, niskotłuszczowego nabiału (np. chudego twarogu w miejsce żółtego sera) oraz drobiu i ryb zamiast czerwonego mięsa.

Przeczytaj także: Od czego można dostać zapalenia spojówek? Objawy i leczenie

Warto również zmienić sposób przygotowywania posiłków, aby ograniczyć ich kaloryczność. Smalec, masło i margarynę musimy zastąpić oliwą z oliwek lub olejem roślinnym. Trzeba zapomnieć o smażeniu potraw na głębokim tłuszczu. Jedzenie ugotowane na parze też może być smaczne i o wiele zdrowsze. Kolejna sprawa to większa aktywność fizyczna i rezygnacja z papierosów, alkoholu, fast foodów oraz słodyczy. Z codziennych posiłków trzeba także wyeliminować sól. Do tego należy regularnie przyjmować leki. Niestety najczęstszym błędem pacjentów jest robienie sobie “wakacji” od zdrowszego trybu życia, odstawienia używek oraz właśnie lekarstw.

Zdjęcie: www.freepik.com